www.tsiritsantsoules.gr

mail: tsiritsantsoules@gmail.com

Οι Τσιριτσάντσουλες παρουσιάζουν τη θεατρική παράσταση

Η Αλήθεια Πέθανε

Τέσσερα μονόπρακτα του Οκτάβ Μιρμπώ

«Ο Πόλεμος και ο Άνθρωπος», «Η συνέντευξη», «Η επιδημία», «Η Αλήθεια πέθανε»

Συντελεστές

Κείμενο: Οκτάβ Μιρμπώ

Μετάφραση: Ντίνα Μαυρίδου, Τατιάνα Σκανάτοβιτς, Ευαγγελία Καραγεωργίου Αλέξης Κομνηνίδης

Παίζουν και σκηνοθετούν τον εαυτό τους: Μαρίνος Μουζάκης, Ντίνα Μαυρίδου

Δραματουργική επεξεργασία-διασκευή-διεύθυνση παραγωγής: Ντίνα Μαυρίδου

Μουσική: Μαρίνος Μουζάκης

Κατασκευή σκηνικών και σκηνικών αντικειμένων: Μαρία Μαρκοπούλου, Κώστας Βαλατσός, Ντίνα Μαυρίδου

Κατασκευή κοστουμιών: Αγγελική Βασιλοπούλου

Η αφίσα και το εξώφυλλο του προγράμματος της παράστασης βασίστηκε στο ομότιτλο έργο του Διονύση Ματαράγκα

Επιμέλεια κειμένου προγράμματος: Κώστας Δεσποινιάδης

Κινησιολογική επιμέλεια, μουσικές επιλογές, σκηνικά, κοστούμια, παραγωγή: Τσιριτσάντσουλες 2022

Ευχαριστούμε το αντιεξουσιαστικό, αναρχικό στέκι Αντίπνοια για τη φιλοξενία των προβών μας κι όλες τις τσιριτσάντσουλες που βοήθησαν στην παραγωγή αυτής της παράστασης.

Υπόθεση

Μετά από δυόμιση χρόνια επιδημιών, λιμών, σεισμών και καταποντισμών, οι Τσιριτσάντσουλες έχουν καταλήξει να ζουν (ξανά) στα σκουπίδια. Εκεί ανακαλύπτουν ένα παλιό γαλλικό βιβλίο του Οκτάβ Μιρμπώ, με μονόπρακτα και διηγήματα και αποφασίζουν να το παρουσιάσουν σε παράσταση. Οι ιστορίες του Μιρμπώ ζωντανεύουν από υλικά των σκουπιδιών και μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τη συνάντηση του Πολέμου με την Ανθρωπότητα, την αυθαιρεσία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την πολιτική αντιμετώπιση μιας επιδημίας και τη δολοφονία της Αλήθειας. Ιστορίες που ενώ γράφτηκαν περισσότερο από έναν αιώνα πριν, μοιάζουν να περιγράφουν τις ζωές μας.

Για την παράσταση

Η συνάντησή μας με τον Οκτάβ Μιρμπώ (1848-1917) ήταν τυχαία και στάθηκε μοιραία. Στα κείμενά του βρήκαμε έναν παθιασμένο συγγραφέα, με βαθιά αίσθηση περί Δικαίου, μαχητικό, με πλήρη έλεγχο των εκφραστικών του μέσων, γνώστη της θεατρικής τέχνης, με ένα ιδιαίτερο, κοφτερό χιούμορ που πολύ μας ταίριαξε. Στην έρευνά μας βρήκαμε μόνο λίγα κείμενά του μεταφρασμένα στα ελληνικά. Ένα πολιτικό κείμενο περί εκλογικής απεργίας, λίγα μυθιστορήματα (εκ των οποίων μόνο Ο Θάνατος του Μπαλζάκ δεν είναι εξαντλημένο) και κάποιους διαλόγους που είχαν δημοσιευτεί στις αρχές του 20ού αιώνα στην καθαρεύουσα. Είδαμε ότι κάποια κείμενά του είχαν παρουσιαστεί το 2018 στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας και πέραν αυτού τίποτα άλλο. Έτσι, ο πολυγραφότατος αυτός αναρχικός συγγραφέας του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, παραμένει στη χώρα μας εν πολλοίς, άγνωστος. Σε μια πιο προσεκτική ανάγνωση των κειμένων του, μείναμε εντυπωσιασμένοι από το πόσο επίκαιρα και φρέσκα παραμένουν τόσο τα έργα του, όσο και το ύφος της γραφής του. Με τη βοήθεια κοντινών μας ανθρώπων, με επαρκέστερη γνώση της γαλλικής γλώσσας, επιχειρήσαμε να μεταφράσουμε ορισμένα από αυτά και τελικά καταλήξαμε στα τέσσερα κείμενα (δύο μονόπρακτα και δύο διαλόγους) που δραματοποιήσαμε σε μία ενιαία παράσταση, με τον γενικό τίτλο «Η Αλήθεια Πέθανε».

Σε αυτά τα κείμενα ο Μιρμπώ ασχολείται με διαχρονικές ιδέες όπως ο πόλεμος, η «τέταρτη» εξουσία του Τύπου, οι επιδημίες, η Αλήθεια και το Ψέμα. Μία δραματουργική διαδρομή που, κατά την κρίση μας, διαγράφει έναν ευρύ θεματικό κύκλο που παραμένει ψηλά στις ανησυχίες και της σύγχρονης εποχής μας. Το κωμικό, σχεδόν γκροτέσκ ύφος και η οξυδερκής ανάλυση των ζητημάτων που διαχειρίζεται, καθιστά το κείμενο πολύτιμο εργαλείο έκφρασης των δικών μας σημερινών αγωνιών, μέσα από ένα μοτίβο λαϊκού θεάτρου, που μπορεί να απευθυνθεί στο σύνολο της κοινωνίας, γεγονός που αποτελεί για την κολεκτίβα μας μεγάλη πρόκληση και ευκαιρία για τη συνέχιση της θεατρικής μας πορείας.

Χρειάστηκε να διασκευάσουμε ελαφρώς τα πρωτότυπα κείμενα και να τα επεξεργαστούμε δραματικά, ώστε να γίνουν θεατρική δράση σύμφωνα με τις ανάγκες του θιάσου μας. Οι δύο κλοσάρ κλόουν, που θα διηγηθούν αυτές τις ιστορίες, χρησιμοποιούν υλικά από τα σκουπίδια, καθώς -όπως λέει και ο Μιρμπώ- η Αλήθεια είναι γυμνή. Το Ψέμα είναι αυτό που «…Το πρόσωπό του είναι βαμμένο σαν παλιού αριστοκράτη… Είναι ντυμένο με βαριά, πλούσια διακοσμημένα υφάσματα και φοράει περούκες και ψεύτικα κοσμήματα… και ποτέ δεν κλαίει στο πεζούλι ενός σιντριβανιού…». Και οι κλόουν αυτοί οφείλουν να πουν αυτές τις ιστορίες γιατί «Μπορεί πραγματικά, κάποιος να σκοτώσει την Αλήθεια… Αυτό όμως δεν έχει καμία σημασία, αφού έτσι και αλλιώς η Αλήθεια δεν πεθαίνει ποτέ…»

Για τον συγγραφέα

Ο Οκτάβ Μιρμπώ ήταν συγγραφέας, κριτικός τέχνης και δημοσιογράφος. Είναι γνωστός στις μέρες μας κυρίως για το μυθιστόρημά του Ημερολόγιο μιας καμαριέρας, που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Λουί Μπουνιουέλ. Λιβελογράφος που έκανε τους πάντες να τρέμουν, αλλά και νεωτεριστής μυθιστοριογράφος, έγραψε θεατρικά έργα κλασικά και μοντέρνα μαζί. Λογοτεχνικά ανορθόδοξος, πέρα από κατηγοριοποιήσεις, περιφρονούσε σχολές και θεωρίες και έσβηνε μέσα σε όλα τα λογοτεχνικά είδη τη ριζική του αποστροφή προς οτιδήποτε θεσμικό. Βίαια ατομικιστής και αναρχικός, ενσάρκωνε τον κριτικό, δυνητικά ανατρεπτικό διανοούμενο.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου Η απεργία των ψηφοφόρων εκδ. Άγρα 2014.)

Για την έκδοση του προγράμματος

Το γεγονός πως το σύνολο σχεδόν του έργου του Μιρμπώ δεν είναι γνωστό στη χώρα μας, μας οδήγησε στη σκέψη να εκδώσουμε τα τέσσερα κείμενα που επιλέξαμε να παρουσιάσουμε, σε μορφή προγράμματος της παράστασης. Στο πρόγραμμα αποφασίσαμε να μην παραθέσουμε τη διασκευή και τη δραματουργική επεξεργασία που κάναμε εμείς, για τις ανάγκες της παράστασής μας, αλλά τη μετάφραση των πρωτότυπων κειμένων του συγγραφέα, ώστε να μπορέσει να διασωθεί πλήρης και αυτούσιος ο λόγος του και να κοινοποιηθεί αδιαμεσολάβητα στο κοινό. Αυτή μας η προσπάθεια δεν θα είχε καταλήξει σε αποτέλεσμα χωρίς την πολύτιμη βοήθεια της Τατιάνας Σκανάτοβιτς, της Ευαγγελίας Καραγεωργίου και του Αλέξη Κομνηνίδη στη μετάφραση και του Κώστα Δεσποινιάδη στη σελιδοποίηση και την τελική επιμέλεια της έκδοσης.

Βιβλιο-στάση στην Κατάληψη Βύρωνος 3 Διήμερο ελευθεριακού βιβλίου 23- 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 2022

Από τις 7μμ μέχρι τις 12μμ

Πρόγραμμα Σάββατο 23 Ιουλίου 2022

Προβολή ντοκιμαντέρ και συζήτηση για το έργο της Ούρσουλα Λε Γκεν

Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες

8.30μμ Dj set n’ drinks

10.30μμ Από τις 7μμ μέχρι τις 12μμ

Κυριακή 24 Ιουλίου 2022

Κοινοτική πολυτέλεια. To πολιτικό φαντασιακό της Παρισινής Κομμούνας

Εκδόσεις των ξένων

8.30μμ Dj set n’ drinks 10.30μμ

Από τις 7μμ μέχρι τις 12μμ

Συμμετέχουν: Εκδόσεις των ξένων/ Στάσει Εκπίπτοντες/ Red n’ noir/ Ασύμμετρη απειλή/ Διάδοση/ Κολεκτίβα Druck/ Ελευθεριακή κουλτούρα/ Ουαπίτι/ Πανοπτικόν/ Ευτοπία/ Ναυτίλος/ Ακυβέρνητες πολιτείες

Ο σκορπιός είναι ένα έντομο πού διαφέρει ελάχιστα από τα προγονικά του είδη, τα οποία ήταν από τα πρώτα ζώα που περπάτησαν στην ξηρά πριν εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Έχει παρατηρηθεί, ότι άτομα αυτού του είδους όταν βρεθούν εγκλωβισμένα ανάμεσα στις φλόγες, χωρίς ορατή διέξοδο διαφυγής, κάνουν κάτι εντυπωσιακό: στρέφουν το κεντρί τους στον εαυτό τους και αυτοκτονούν! Μία συμπεριφορά που δεν προσφέρει κανένα εξελικτικό πλεονέκτημα, καθώς στις λιγοστές πιθανότητες που η φωτιά θα έσβηνε, τα ζώα που θα επιβίωναν θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αναπαράγονται. Μία συμπεριφορά που έρχεται σε αντίθεση με τη θεωρία που θέλει τα έντομα βιολογικά ρομπότ επειδή παρουσιάζουν τυποποιημένες συμπεριφορές.

Η απλούστερη θεώρηση με την οποία μπορώ να ερμηνεύσω αυτή τη συμπεριφορά, είναι ότι η εξέλιξη της ζωής δεν κατασκευάζει ρομπότ, αντίθετα δημιουργεί νευρικά συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών και λήψης αποφάσεων. Τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών, αναδύονται από τη σύνθετη λειτουργία αυτοοργανωμένων νευρικών κυκλωμάτων, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις ευνοούν όντως την μέγιστη αναπαραγωγική δυνητικότητα. Άρα λοιπόν, τα μικροσκοπικά αυτά νευρικά συστήματα με αρκετές τάξεις μεγέθους λιγότερες νευρικές συνάψεις από ότι οι δικοί μας εγκέφαλοι, παράγουν μία συμπεριφορά που προδίδει στοιχεία της εσωτερικής τους λειτουργίας:

1. Τα ζώα αυτά βιώνουν πόνο, εννοώντας τον πόνο ως ένα ερέθισμα το οποίο το ζώο προσπαθεί να εξαλείψει.
2. Τα ζώα αυτά βιώνουν φόβο, εννοώντας τον φόβο ως μία εσωτερική νοητική προβολή μιας μελλοντικής κατάστασης.
3. Έχουν γνώση ότι διαθέτουν ένα φονικό εργαλείο με το οποίο δολοφονούν τα θηράματα τους και αμύνονται από τους θηρευτές τους: το κεντρί.
4. Συσχετίζουν το αίσθημα του πόνου με το σώμα τους, καθώς στρέφουν το κεντρί στον εαυτό τους.
5. Η συσχέτιση του πόνου με την αυτοαντίληψη, εφόσον ο πόνος είναι μία στοιχειώδης μορφή νοητικής κατάστασης, και η συνείδηση είναι η σκέψη πάνω στην σκέψη, συνιστά μία πρωτόλεια μορφή συνείδησης. Άρα ο πόνος είναι κατά μία έννοια συνειδητός.

Επειδή η ανθρωποκεντρική στην πλειονότητα της κοινωνία μας, αποδίδει τα παραπάνω νοητικά χαρακτηριστικά αποκλειστικά στους ανθρώπους, μάλλον θα κατηγορηθώ για ανθρωπομορφισμό (θα μου πείτε από όσα έχεις κατηγορηθεί αυτό σε πείραξε;). Ωστόσο δεν αποδίδω στους σκορπιούς χαρακτηριστικά που δεν συνάγονται από τη συμπεριφορά τους, όπως π.χ. έλλογη σκέψη. Είναι ενθαρρυντικό ότι νεότερες νευροεπιστημονικές έρευνες υπαινίσσονται πως η αρχιτεκτονική των νευρικών κυκλωμάτων που σχετίζεται με τη λειτουργία της συνείδησης στον άνθρωπο και τα υπόλοιπα θηλαστικά, ανιχνεύεται ακόμη και στους εγκεφάλους εντόμων.

Πώς συνδέονται τα παραπάνω με την τωρινή κατάσταση; Μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αργότερα από την εμφάνιση των σκορπιών, περπάτησε στη γη ένα ον που κατασκεύασε δομές μόνιμου εγκλωβισμού για άλλα ζωντανά όντα, ανάμεσα στα οποία και τους όμοιους του: κλουβιά και φύλακες.

Πολλά ευφυή ζώα σε συνθήκες αιχμαλωσίας σταματάνε να τρώνε και οδηγούνται στο θάνατο (π.χ. από τα δελφίνια που αιχμαλωτίζονται ελάχιστα επιβιώνουν). Αμέτρητοι άνθρωποι σε συνθήκες αιχμαλωσίας, (από τόσο παλιά που έχουν σβήσει οι απαρχές) έχουν προβεί σε απεργίες πείνας μέσα στις φυλακές για να κερδίσουν την ελευθερία τους ή την αξιοπρέπειά τους. Πρόκειται για το αντίστοιχο του αυτοκεντρίσματος από όντα με αρκετή ευφυΐα ώστε να προσπαθήσουν να δώσουν διέξοδο στο αδιέξοδο. Για αυτό πλέον, η απεργία πείνας αποτελεί διεθνώς ένα ιστορικά αναγνωρισμένο ισχυρό μέσο αγώνα, κυρίως των φυλακισμένων.

Στις ελληνικές συνθήκες (όπου μέχρι και η χούντα των συνταγματαρχών έκανε πίσω σε απεργίες πεινάς) οι σύγχρονοι δικαστές και εισαγγελείς διέπονται από μία διαφορετική οπτική. Η πλειονότητα διακατέχεται από υπερσυντηρητικές απόψεις και έχοντας προκαλέσει ανείπωτο πόνο σε δεκάδες χιλιάδες κρατούμενους που τους έχουν στερήσει μακροχρόνια την ελευθερία, εργάζονται για μία βιομηχανία βασανισμού που οχυρώνεται πίσω από προφανή ψεύδη όπως ο σωφρονισμός. Σαν τους εργάτες των σφαγείων, ή σαν τους πιλότους μαχητικών αεροσκαφών που βομβαρδίζουν τις πόλεις του αντιπάλου, έχουν νεκρώσει μέσα τους κάθε ίχνος ενσυναίσθησης και μπορούν να τρώνε το μεσημεριανό τους πείθοντας τους εαυτούς τους ότι κάνουν κάτι χρήσιμο. Για αυτό και βλέπουν την απεργία πείνας ως ένα μέσο αμφισβήτησης της παντοδυναμίας τους και επιδεικνύουν μηδενική ανοχή.

Πώς αλλιώς να ερμηνευθούν, αυτά που γράφουν δικαστές και εισαγγελείς, μέχρι και την 46η μέρα απεργίας πείνας που διεξάγω, όποτε και εκδόθηκε η εισαγγελική πρόταση του εφετείου για την αποφυλάκιση μου;

Προηγήθηκαν δύο συμβούλια όπου δικάστηκα για αυτά που οι δικαστές πιστεύουν ότι θα κάνω και κρατούμαι προληπτικά ως “επικίνδυνος τέλεσης νέων αξιόποινων πράξεων”. Στη δεύτερη μάλιστα δική δεν μου έκαναν ούτε μία ερώτηση, ούτε καν για τους τύπους και απλά εξέδωσαν μία προειλημμένη απόφαση μετά από 40 μέρες (30 εκ των οποίων ήδη σε απεργία πείνας). Χωρίς καν σκεπτικό, τους πήρε 40 ημέρες για να γράψουν “σύμφωνα με την εισαγγελική πρόταση, προς αποφυγήν άσκοπων επαναλήψεων”. Αντιμετωπίστηκα με προκλητική αδιαφορία.

Απέναντι σε αυτή την αθλιότητα ξεκίνησα την απεργία πείνας. Και στην ανακοίνωση έναρξης της, απαρίθμησα τόσο τις αυθαιρεσίες σε βάρος μου, όσο και πάμπολλα παραδείγματα όπου οι δικαστές έχουν ανοίξει διάπλατα τις πόρτες όταν πρόκειται για παιδιά του συστήματος (μπάτσους – δολοφόνους, δεσμοφύλακες – βασανιστές, φασίστες, μεγαλοκαπιταλιστές).

Εν τω μεταξύ, εν μέσω της απεργίας μου έχουν αποφυλακιστεί πρόωρα ο δολοφόνος του Αλέξανδρου, ένας εκ των δολοφόνων του Ζακ που έβγαλε τόσο φυλακή όσο διάστημα κάνω εγώ απεργία πείνας και ο βιαστής Φιλιππίδης με το απίθανο σκεπτικό ότι δεν κινδυνεύουν τα υποψήφια θύματα επειδή είναι πλέον γνωστός για τις πράξεις του και θα τον αποφεύγουν. Και εγώ που συμπλήρωσα τα 3/5 της ποινής μου εδώ και 7 μήνες “δεν έχω σωφρονιστεί ακόμα καθώς δεν έχει περάσει ικανό χρονικό διάστημα” κατά τα εισαγγελικά σκεπτικά! Αμετανόητοι δολοφόνοι απολαμβάνουν αυτό που παλεύω να κερδίσω εδώ και 50 ημέρες ρισκάροντας τη ζωή μου, αυτό που δικαιούμαι εδώ και 7 μήνες, την ελευθερία.

Φαινομενικά άσχετο το γεγονός της δολοφονίας του χιμπατζή που απέδρασε από τη φυλακή άγριων ζώων του Ζαν Ζακ Λεσουάρ, και όμως σχετικό. Άραγε θα ασχοληθεί η ελληνική “δικαιοσύνη” με έναν κατά συρροή δολοφόνο και βασανιστή της άγριας ζωής; Πολλά τα λεφτά…

Εν πάση περιπτώσει αυτή τη στιγμή, το δικό μου κεντρί έχει ήδη διατρήσει το σώμα μου και διαχέει δηλητήριο καταστρέφοντας τα ζωτικά του όργανα, πιθανώς μη αναστρέψιμα. Ωστόσο θα διαπεράσει αναπόφευκτα, έστω και προσωρινά, και τη δολοφονική τάξη που συντηρεί αυτό το σύστημα γενικευμένης υποδούλωσης και εκμετάλλευσης της (ανθρώπινης και μη) φύσης…

Ο ΜΟΝΟΣ ΗΤΤΗΜΕΝΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΟΘΗΚΕ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ

11/7/2022,